Al eerder schreven we op deze site over het duurzaam omgaan met water. In artikelen uit 2012 en 2013 worden verschillende aspecten beschreven. Het thema is nog steeds actueel en dat wordt in ons veranderende klimaat alleen maar sterker. Tijd dus om één van de onderwerpen opnieuw onder de aandacht te brengen: het opvangen van regenwater.

Uitgangspunt is nog steeds dat er een hoeveelheid regen valt van 750 – 800 mm per jaar, ofwel 750 – 800 liter water op elke vierkante meter. Zolang dat regenwater in onze tuinen en ander groen valt, is daar weinig mis mee. Sterker nog, het voorkomt verdroging van de grond. Dat klinkt paradoxaal, maar ondanks de forse regenval is nog steeds sprake van verdroging doordat veel regenwater wordt afgevoerd voordat het de bodem bereikt. Dat gebeurt van oudsher al doordat regenpijpen van daken zijn aangesloten op de riolering, maar ook doordat in tuinen steeds meer bestrating wordt toegepast waarbij het regenwater naar een putje wordt afgevoerd. Naast dat dat tot verdroging van de bodem kan leiden, levert het steeds meer problemen op voor ons rioleringsstelsel dat op een dergelijke capaciteit nooit berekend is. Ook zijn veel oudere rioleringssystemen nog opgebouwd uit een enkelvoudig systeem waarbij vuilwater en regenwater gemengd wordt afgevoerd. Daarmee maakt het regenwater ook deel uit van het zuiveringsproces terwijl dat helemaal niet nodig is. Bij aanleg van nieuwe woongebieden wordt hiermee overigens al rekening gehouden door een gescheiden rioleringssysteem aan te leggen (apart vuilwater en regenwater) of door het regenwater te borgen in bassins en ander oppervlaktewater.

Om het probleem bij bestaande bebouwing bij de bron aan te pakken: een relatief simpele stap is om de regenwaterafvoer te ontkoppelen van de riolering. Om het vervolgens een nuttige bestemming te geven zijn er meerder oplossingen.

De ouderwetse regenton

De meest simpele maatregel is het gebruiken van een regenton. Hierbij onderbreek je een regenpijp, je voert de pijp in een ton en via een overloop leidt je een overschot aan regenwater alsnog naar de riolering of naar een infiltratiepunt in de tuin. Zo heb je vrijwel altijd een voorraad regenwater waarmee je planten kan bewateren. Het is natuurlijk wel zo dat de bufferende werking beperkt is als de ton vol zit en je voert het overschot alsnog naar de riolering. Enige discipline om het water daadwerkelijk te gebruiken is dan vereist. Een andere beperking is dat je met een regenton steeds maar één regenpijp pakt. En niet elke regenpijp leent zich qua locatie voor het plaatsen van een ton.

Infiltratie in de tuin

Een methode die zichzelf feitelijk regelt is het infiltreren van water op eigen grond. De regenpijp wordt doorgeleid naar een plek op voldoende afstand van het huis en daar vloeit het regenwater gewoon de grond in. Afhankelijk van de omstandigheden kan dat zonder enige hulp: als het dakvlak waar het water vanaf komt niet al te groot is en als de grond zanderig genoeg is om snel een grotere hoeveelheid water op te nemen. Een andere variant is het lozen van regenwater op een vijver in de tuin, die dan ook wel weer een overloop nodig heeft.

Is er sprake van grotere hoeveelheden water en een grond met een beperktere opnamecapaciteit, dan is het niet al te ingewikkeld om de natuur een handje te helpen. In de grond kan een ‘grindkoffer’ worden gemaakt: een kuil volgestort met grind waarin het water zich ongeremd kan verspreiden. Vanaf deze kuil verspreidt het water zich over een grotere oppervlakte alsnog naar de omringende bodem. Een grindkoffer is erg gemakkelijk zelf te maken door een soort putje te maken van los gestapelde oude bakstenen en dat vol te storten met grind en af te dekken met bijvoorbeeld een trottoirtegel. Zo voorkom je dat de koffer alsnog dichtslibt met zand en zijn distribuerende werking verliest. Je zorgt er zo ook voor dat je de koffer gemakkelijk kan bereiken als dat nodig is.

Een variant op dit thema is de infiltratiekrat die je kant-en-klaar kan kopen bij doe-het-zelf zaken. Dit is feitelijk niet veel anders dan de zelfgemaakte grindkoffer: een in te graven bak die het water buffert en langzaam laat wegstromen in de grond.

Let er bij infiltratie wel op dat het regenwater zoveel mogelijk vrij is van blad om verstopping van koffers en kratten te voorkomen. Zorg ervoor dat je altijd bij ondergrondse faciliteiten kan in geval van nood, leg ze bij voorkeur aan onder terrassen of paden of onder een gazon en fotografeer de plek bij het ingraven van de voorzieningen. Je kan hem dan altijd makkelijk terugvinden.

Combinatie van een regenton en een grindkoffer onder een tuinpad

De grotere buffers

Een heel andere oplossing is het opslaan van water in tanks, al dan niet onder de woning. Dit maakt hergebruik mogelijk voor bijvoorbeeld het doorspoelen van toiletten. Ook is warmte-/koudeopslag denkbaar in een waterbuffer. Het gaat dan echter altijd om grote bouwkundige en installatietechnische ingrepen. Advies: schakel bij dit soort maatregelen als eerste een expert in om de mogelijkheden goed te bekijken. Zo voorkom je teleurstellingen.

Tot slot

Een paar tips die altijd gelden zijn: bereken eerst de hoeveelheid water waarom het gaat en vraag om advies in geval van twijfel. Het zou jammer zijn als een goedbedoeld experiment niet blijkt te werken of, nog erger, schade veroorzaakt aan huis of tuin.